Jouw keuze

Had jij de afgelopen twee jaar ook het gevoel alsof het leven met je op de loop ging en niet jij maar iets of iemand anders aan het roer stond? Nu alles langzaam weer richting ‘normaal’ lijkt te gaan, kun je weer na gaan denken over wat je zelf belangrijk vindt. Waar was je ook alweer gebleven? Hoe wilde je ook alweer dat je leven eruit ziet?

Keuzes

Wat keuzes maken lastig maakt, is dat we vaak helemaal geen goed beeld hebben van wat we zelf belangrijk vinden. Op de korte termijn misschien wel: afvallen, meer sporten en vaker op tijd naar bed. Maar wat willen we met ons leven op de lange termijn? Terwijl het kennen van en handelen naar je waarden juist de basis is voor het maken van keuzes die bij jou passen.

Wie willen we zijn?

Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie: ‘Gek genoeg kan het heel moeilijk zijn: trouw blijven aan nota bene onze eigen waarden. Het dagelijks leven heeft de neiging onze aandacht te sturen naar wat we willen hebben en wat we voor elkaar willen krijgen - in plaats aandacht voor onze waarden en idealen - wie we willen zijn, wat we willen uitstralen, hoe we met anderen willen omgaan en waar we in geloven’.

Een kort en inspirerend verhaal dat deze paradox mooi illustreert vond ik op het blog van schrijver Paulo Coelho:

De visser en de zakenman

Er was eens een zakenman die aan het strand zat in een klein Braziliaans dorpje. Plots ziet hij een Braziliaanse visser in een kleine boot naar de kust varen met een mooie vangst van een paar grote vissen. De zakenman is onder de indruk. ‘Hoelang duurt het om zoveel vissen te vangen?’ ‘Ach, niet zo heel lang.’ lacht de visser. De zakenman is verbaasd. ‘Waarom blijf je dan niet langer op zee en vang je nog meer vissen?’ ‘Dit is genoeg voor mijn familie.’ reageert de visser zonder aarzeling. De zakenman is nog verbaasder. ‘Ok, wat doe je dan de rest van de dag?’ ‘Nou, normaal gesproken sta ik ‘s morgens lekker vroeg op, ga naar zee en vang een paar vissen, dan ga ik terug en speel met de kinderen. In de middag doe ik een dutje met mijn lieve vrouw. Wanneer de avond valt, ga ik met mijn vrienden een drankje doen in de stad – we spelen gitaar, zingen en dansen samen door de nacht.’

De zakenman doet de visser een voorstel: ‘Ik ben afgestudeerd in business management. Ik kan je helpen succesvol te worden. Vanaf nu moet je meer tijd op zee doorbrengen en zoveel mogelijk vissen vangen. Als je hiermee genoeg geld hebt gespaard, dan kun je een grotere boot kopen en nog meer vissen vangen. Daarna duurt het niet lang voordat je meerdere boten kunt kopen, jouw eigen bedrijf starten met een eigen fabriek voor ingeblikte vis en een distributienetwerk. Tegen die tijd verhuis je van dit dorp naar Sao Paulo, alwaar je een hoofdkantoor opzet vanuit waar je de andere vestigingen kunt aansturen.’

‘En dan wat?’ vraagt de visser. De zakenman lacht hartelijk ‘Daarna kun je leven als een koning in jouw eigen paleis. Als de tijd er rijp voor is, kun je de beurs op gaan en aandelen verkopen. Je zult dan zeer vermogend zijn.’ ‘En dan wat?’ vraagt de visser. De zakenman gaat door met zijn betoog. ‘Daarna kun je met pensioen gaan! Je kunt wonen aan zee. Elke morgen sta je lekker vroeg op, ga je naar zee, vang je een paar vissen, dan ga je terug en speel je met de kinderen. In de middag doe je een dutje met jouw lieve vrouw. Wanneer de avond valt, ga je met vrienden een drankje doen in de stad – gitaar spelen, zingen en samen dansen door de nacht.’ De visser is verdwaasd: ‘Huh? Is dat niet wat ik nu ook doe?’

Kompas

Als je weet wat belangrijk voor jou is, wordt keuzes maken een stuk eenvoudiger. Het helpt om heel expliciet uit te spreken en op te schrijven wat jij belangrijk vindt. Wat zijn jouw vijf persoonlijke waarden? Met het opschrijven van je waarden maak je je eigen kompas: een checklist om te gebruiken bij elke belangrijke keuze die je maakt. Je weet op die manier heel snel wat wel goed voor je is en bij je past en wat niet. Als je getrouwde collega verliefde berichtjes naar je stuurt, zal je met eerlijkheid als kernwaarde niet snel terug flirten. Met avontuur als kernwaarde is die kans een stuk groter. Als vrijheid hoog op je lijstje staat past een negen tot vijf baan misschien niet echt bij jou terwijl deze baan je wel op het lijf geschreven is als je regelmaat belangrijk vindt.

Een hoger doel

Roos Vonk: ‘Door je waarden te bepalen stijg je uit boven de waan van de dag. Wij zijn geneigd om ons te laten leiden door emoties: we willen onbehagen vermijden en ons lekker voelen. Maar het vervelende is dat je daardoor alle kanten opvliegt want emoties zijn veranderlijk en gaan voorbij. Door trouw te zijn aan je waarden krijg je een hoger doel. Je persoonlijke waarden bieden ook een kader om te toetsen of je dagelijkse bezigheden of gewoonten nog in overeenstemming zijn met waar jij in gelooft’.

Waarden

Mijn cliënte Marion had na lang twijfelen de stap gezet; ze begon voor zichzelf. Na een voorzichtige start kreeg ze steeds meer klanten en ging ze lekker verdienen. En toch fietste ze steeds vaker met tegenzin naar haar kantoor. Toen we haar lijstje met waarden onder de loep namen, bleek samenwerken hoog te scoren op haar lijst. Ze miste haar collega’s. Ze besloot haar kantoorruimte te delen en geniet nu weer van haar werk en een praatje bij de koffiemachine.

Geen beslissing nemen

Niet kiezen is ook een keuze, maar iemand die geen beslissingen neemt verliest een beetje zelfvertrouwen. Je weet dat je niet gedaan hebt wat je graag had willen doen, welke kansen verloren zijn gegaan en dat kan aan je vreten. Niet durven kiezen omdat je bang bent dat je morgen of volgend jaar iets beters tegenkomt, wordt FOBO genoemd: fear of better options. Perfectie bestaat niet, hoe meer je erop blijft focussen hoe verkrampter je wordt. Een keuze kan ook 'gewoon goed' zijn.

Zelfvertrouwen

Het handelen naar je persoonlijke waarden is goed voor je zelfbeeld en zelfvertrouwen; het zorgt ervoor dat je keuzes maakt waar je je prettig bij voelt. Je hebt de regie over je leven, je ervaart je leven als zinvol, je weet wie je bent en je hebt veel minder het gevoel dat je geleefd wordt door de omstandigheden. We hebben allemaal ons eigen unieke lijstje met waarden die we belangrijk vinden. Wat zijn jouw waarden? En is jouw gedrag nog in lijn met je waarden?

Persoonlijke waarden: aandacht, affectie, assertiviteit, authenticiteit, autonomie, avontuur, bekwaamheid, betrouwbaarheid, bescheidenheid, bescherming, betrokkenheid, bevrijding, bloei, communicatie, competitie, creativiteit, daadkracht, dankbaarheid, degelijkheid, deskundigheid, dienstbaarheid, discipline, doelgerichtheid, duidelijkheid, eenvoudigheid, eerlijkheid, effectiviteit, efficiëntie, eigenheid, energiek, enthousiasme, erkenning, flexibiliteit, geborgenheid, geduld, gehoorzaamheid, geloof, geluk, gemak, gezamenlijkheid, gezondheid, groei, harmonie, heelheid, hulpvaardigheid, humor, inlevingsvermogen, inspiratie, intimiteit, inzet, kunstzinnigheid, kwaliteit, levenslust, liefde, loyaliteit, mededogen, mildheid, moedig, muzikaliteit, nederigheid, nuchterheid, onbaatzuchtigheid, onafhankelijkheid, ondernemend, ontspanning, openheid, optimisme, originaliteit, overgave, passie, persoonlijke ontwikkeling, plezier, rechtvaardigheid, respect, rijkdom, samenwerken, schoonheid, spontaniteit, tederheid, tevredenheid, tolerantie, traditioneel, troost, uitdaging, verbinding, vitaliteit, volmaaktheid, vreugde, waardering, waarheid, zekerheid, zelfkennis, zelfvertrouwen, zorgvuldigheid, zuiverheid enz.